تبیین و اثبات امکان فقری در حکمت متعالیه و آثار اعتقادی آن

«امکان فقری» یکی از دستاوردهای مهم حکمت متعالیه محسوب می¬گردد و از جمله مباحثی می-باشد که در خدمت بحث¬های خداشناسی فلسفی درآمده است. ملاصدرا در حکمت متعالیه با استفاده از اصالت وجود و تشکیک آن و تحلیل دقیق و موشکافانه رابطه علت و معلول(اصل علیت) به فقر و نیاز درونی و ذاتی معلول و به عبارتی دیگر «امکان فقریِ» معلول رسیده است. البته در این راه از تحقیقات و ژرف اندیشی¬های فیلسوفان گذشته بخصوص از دقت نظر¬های شیخ الرئیس ابن سینا استفاده نموده است .امکان فقری همان نیاز و حاجتمندی ذاتی ممکنات می¬باشد و به معنای نقصان و فقر و تعلقی بودن ذات آنها است. وجود رابط معلول در حکمت متعالیه ذات دارای ربط نمی¬باشد بلکه خود عین ربط و عین نیازمندی به وجود مستقل می¬باشد. در حکمت متعالیه مناط نیاز معلول به علت، امکان وجودی آن است و با دقت در آن تبیین جدیدی از مواد ثلاث و تقسیم¬بندی وجود حاصل می¬آید. در پرتو امکان فقری براهین اثبات وجود حق تعالی و توحید آن به خوبی استحکام و تبین مقبول¬تری می¬یابند. وحدت شخصی وجود نیز در سایه امکان فقری خود را به خوبی نشان می¬دهد. همچنین علم واجب تعالی به امور مادی و جزئیات متغیر به خوبی تبیین می¬گردد. رابطه خداوند با جهان مخلوق خود، بحث اراده فراگیر الهی و رابطه آن با اراده انسان و بحث قدرت مطلق الهی نیز با توجه به امکان فقری به روشنی مشخص می¬شود.